Ông Nguyễn Duy Long, Tổ trưởng Biên tập Dự thảo Nghị định chuyển doanh nghiệp thành công ty CP cho biết, việc xử lý đất đai và xác định giá trị quyền sử dụng đất trong giá trị doanh nghiệp được quan tâm nhất trong cổ phần hóa thời gian qua. Thực tế có nhà đầu tư mua doanh nghiệp không phải nhằm mục tiêu sản xuất kinh doanh, mà nhắm vào những vị trí đất doanh nghiệp đó đang sở hữu. Do đó, ông Long cho rằng, dự thảo lần này sẽ quy định rõ về xác định giá trị đất theo Luật Đất đai năm 2013.

Theo đó, doanh nghiệp căn cứ bảng giá đất do UBND tỉnh, thành phố công bố để tính vào giá trị doanh nghiệp và nộp tiền thuê đất vào ngân sách nhà nước. Đối với doanh nghiệp sở hữu đất ở những vị trí có lợi thế thương mại cao (đất vàng), trước khi cổ phần hóa phải xây dựng phương án sử dụng đất trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định. Phương án sử dụng đất phải đảm bảo phù hợp quy định, quy hoạch, kế hoạch đất của địa phương và phải được gửi tới chính quyền cấp tỉnh cho ý kiến. Theo ông Long, quy định này sẽ ngăn ngừa doanh nghiệp lợi dụng tiếp tục nắm giữ và ôm lại toàn bộ đất đang quản lý dù không phù hợp với ngành nghề kinh doanh, sai quy hoạch.

Sau rà soát, Nhà nước sẽ thu hồi những phần đất doanh nghiệp sử dụng chưa phù hợp với lĩnh vực kinh doanh, sai quy hoạch. Phần doanh nghiệp giữ lại sẽ được hướng dẫn xử lý, nếu là đất được giao phải tính giá trị đất vào giá trị doanh nghiệp trước khi cổ phần hóa.

Những khu "đất vàng" luôn được các doanh nghiệp ngắm đến
trong quá trình cổ phần hóa. Ảnh: Anh Tuấn

Đối với những khu đất “vàng”, ông Long cho rằng, giá đất và giá thuê đất sẽ được tính cao hơn (tối đa 30% và 3%) so với đất cùng chủng loại theo khung giá đất do Chính phủ quy định. Theo ông Long, doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa phải sử dụng đất theo đúng mục đích đã được phê duyệt. Nếu chuyển đổi mục đích sử dụng đất, công ty CP phải thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất theo giá thị trường và thực hiện các nghĩa vụ với ngân sách nhà nước.

Ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Tài chính Doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho hay, chỉ có một số trường hợp ngay khi cổ phần hóa được nhà nước giao đất làm nhà, hạ tầng cho thuê. Nhưng diện tích đất này phải được xác định lại giá trị quyền sử dụng đất để tính vào giá trị doanh nghiệp trước khi cổ phần hóa và sát theo giá thị trường. Hầu hết đất của doanh nghiệp nhà nước trước khi cổ phần hóa sẽ chuyển sang nhà nước cho thuê và thu tiền theo năm, mỗi kỳ 5 năm nhà nước thay đổi giá 1 lần. Quy định này sẽ ngăn việc chuyển đổi đất vàng với giá rẻ.

Gia đình Thứ trưởng Thoa sở hữu 11 triệu cổ phiếu của Điện Quang

Tại buổi họp báo chuyên đề của Bộ Tài chính chiều 16/3, các phóng viên đã đặt câu hỏi cho lãnh đạo Bộ Tài chính về biện pháp ngăn chặn lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước và người thân trở thành chủ sở hữu doanh nghiệp sau cổ phần hóa (như trường hợp của Thứ trưởng Công Thương Hồ Thị Kim Thoa). Ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Tài chính Doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, trước đây có việc ưu tiên bán cổ phần doanh nghiệp theo thỏa thuận trước.

Theo đó, chính sách khuyến khích cán bộ nhà nước, đảng viên phải đi đầu trong việc mua cổ phần. Nhưng từ năm 2015 đã không còn việc ưu tiên bán cổ phần doanh nghiệp thông qua thỏa thuận như vậy nữa, mà ưu tiên bán đấu giá công khai, cạnh tranh, khi không thành công mới tới bán thỏa thuận. Ông Tiến nhấn mạnh: “Đã đấu giá công khai thì người mua công khai và cạnh tranh sòng phẳng với nhau. Điều này tránh việc thỏa thuận giữa 2 bên, hoặc có chính sách, điều kiện thiên vị cho bên nào đó. Bán đấu giá công khai sẽ hạn chế được những tiêu cực đó”.

Theo thống kê đến hết tháng 6/2016, Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa và các thành viên trong gia đình bà nắm giữ hơn 11 triệu cổ phiếu, tương ứng 34% vốn của Công ty CP Bóng đèn Điện Quang, tổng trị giá tài sản ước tính hơn 700 tỷ đồng.