An toàn hơn mua giấy tay

Tại xã Vĩnh Lộc B (huyện Bình Chánh) không chỉ có tình trạng xây nhà không phép mà kiểu “nhà ba chung” (NBC) cũng bùng phát. Một khu NBC đang được hình thành ngay sau lưng UBND xã. Bảng niêm yết công trình dán ở mặt đường, ngay dãy nhà xây dang dở: “Chủ công trình, ông Lại Văn Học, ấp 6, Vĩnh Lộc B”.
 
Nếu lấy tiêu chí mỗi nóc nhà là một căn nhà thì dãy mặt tiền đường có 4 căn nhà sát nhau. Bên tay trái lối đi vào có 3 căn, phía sau còn một dãy nhà nữa. Những căn nhà đều xây thành cụm, một trệt và một lầu, từ bên ngoài nhìn vào ngôi nhà ngắn, nhỏ và có lối đi chung. Chủ quán nước sát bên, trước cửa có đặt tấm bảng “chuyên môi giới nhà đất” cho hay, khuôn viên khu đất chừng 1.000m2, có khoảng 10 căn nhà.
 
Hiện tại, công trình đang bị đình chỉ vì có một số hạng mục sai phép. Được biết, những căn NBC thường có diện tích khuôn viên đất trên dưới 40m2, giá bán 1,2 tỷ đồng. Toàn bộ những người mua nhà diện này sẽ có chung một giấy phép xây dựng, chung một giấy chủ quyền và chung một số nhà; vì diện tích nhỏ nên tách riêng ra sẽ không đủ tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật, việc xây dựng này là “lách luật”.

Một khu NBC tại xã Nhơn Đức, huyện Nhà Bè. Ảnh: Cao Minh

Chẳng hạn, giấy phép xây dựng NBC của ông Lê Hoạt do Phòng Quản lý đô thị huyện Bình Chánh cấp ngày 11/4/2012. Trước đó 1 tháng, khu đất này được UBND huyện Bình Chánh ra quyết định chấp thuận cho phép được chuyển mục đích sử dụng đất để xây dựng nhà ở riêng lẻ.
 
Cụ thể, diện tích lô đất là 999m2, diện tích sàn là 780m2, mật độ xây dựng 39,38%, xây thành 2 căn nhà. Ngôi nhà thứ nhất được xây 2 tầng diện tích 9,3m x 28m; ngôi nhà thứ hai cũng cho phép xây tương tự nhưng diện tích 12m x 10m. Tuy nhiên, chủ nhân đã xây lên và chia thành 7 căn nhà, trong đó mỗi căn có diện tích 4m x 10,5m hoặc 4m x 9,3m, chung móng, chung vách,... Phần đất dôi ra làm đường nội bộ sân, cây xanh,… Toàn bộ 7 căn nhà có chung một giấy phép xây dựng, chung một giấy chủ quyền và chung luôn số nhà.
 
Thống kê mới nhất cho thấy, tại xã Vĩnh Lộc B có 22 trường hợp xây NBC, với số lượng lên đến vài trăm căn. Theo ông Huỳnh Văn Hồng, cán bộ địa chính xã Vĩnh Lộc B, những khu NBC thường có diện tích 1.000m2 đất trở lại, vì cá nhân không thể đứng tên xin diện tích lớn hơn. Thậm chí, có trường hợp nhằm né quy định, khu đất vượt hạn mức thì xin từ 2 đến 3 giấy phép xây dựng. Ông Hồng cho biết, việc xây dựng như thế nào là theo giấy phép, chỉ phạt khi họ xây lố lộ giới hoặc ăn vào đất công viên… còn bên trong tách ra nhà to nhỏ tùy ý, xã không động vào được.
 
NBC sẽ được chủ đất kéo điện, nước. Còn riêng về giấy chủ quyền, chủ đất sẽ giữ sổ chung toàn khu đất, còn người mua nhà sẽ được thừa phát lại xác nhận hiện trạng rồi công chứng. Cũng theo ông Hồng, NBC chỉ tạm trú chứ không đủ tiêu chuẩn để nhập hộ khẩu, song vẫn được chứng thực. Như vậy xem ra an toàn hơn mua giấy tay.

Tìm kẽ hở để "lách luật"

Không có lời nào để miêu tả chính xác khi chúng tôi mục sở thị một khu NBC ở xã Nhơn Đức (huyện Nhà Bè), từ con hẻm 1491 trên đường Lê Văn Lương (theo sổ bộ quản lý của Nhà nước là hẻm 1465), tiến vào 100m sẽ thấy ngay một dãy nhà phố 1 trệt, 1 lầu hoành tráng. Đường chính rộng khoảng 4m, đổ bê tông, từ đây có các hẻm xương cá hai bên, áng chừng mỗi hẻm rộng khoảng 2m, dài chừng 30m, cũng trải bê tông.
 
Hẻm đi tới đâu nhà xây tới đó. Từ xa nhìn lại, trông giống như một khu dân cư mới đang hình thành. Thế nhưng chưa dừng lại ở đó, khu đất ruộng sình lầy phía Đông đang tiếp tục thổi cát san lấp, hiện tại có một dãy nhà đang xây dựng dang dở.
 
Những căn nhà có mặt tiền giống hệt nhau, chớp mái hình mũi tên nhọn hoắt; ngoại trừ vài căn nhà ở ngã tư xây theo kiểu mái bằng. Hai bên đường đi thỉnh thoảng có đặt ghế đá, trên đó ghi tên người để liên lạc và số điện thoại. Một tấm bảng ghi rõ diện tích đất của các loại căn nhà, có bề ngang dưới 4m, chiều dài tối đa là 13,5m. Căn nhà nhỏ nhất (gần 29m2) có giá bán 710 triệu đồng, căn nhà lớn nhất (gần 45m2) có giá bán 1,38 tỷ đồng. Tương tự, tại hẻm 1508 đối diện chếch bên kia đường Lê Văn Lương, các khu NBC cũng được xây dựng hoành tráng không kém. Theo ước tính của ông Huỳnh Văn Liều, tổ trưởng ấp 2, xã Nhơn Đức, mỗi bên có khoảng 300 căn NBC.
 
Bà Hoa, chủ nhân một căn NBC có diện tích đất 3m x 13m cho hay, căn nhà có kết cấu 1 trệt và lầu đúc giả, được mua từ giữa năm 2014 với giá 700 triệu đồng, giấy chủ quyền chung với 2 hộ khác. Nhằm hợp thức hóa lô đất, phía chủ đất sẽ đưa tất cả 3 chủ nhà lên Văn phòng công chứng Phú Mỹ Hưng (quận 7) để làm văn bản thỏa thuận.
 
Theo đó, nội dung không ghi diện tích căn nhà cụ thể mà nêu: Tỷ lệ góp tiền để được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất, 2 chủ nhà đầu tiên mỗi người góp 33,33% giá trị chuyển nhượng; còn hộ cuối cùng góp 33,34%.
 
Căn cứ vào hợp đồng này sẽ ra hợp đồng công chứng. Như vậy, giá trị pháp lý là giấy chủ quyền, mỗi người giữ một sổ, trong đó ghi đầy đủ tên của 3 chủ nhà, số nhà chung, đặc biệt là ghi diện tích đất tổng cộng của thửa đất NBC chứ không ghi diện tích đất chi tiết của từng căn nhà.
 
Đương nhiên, bởi vì giấy chủ quyền chung nên tất cả các thủ tục pháp lý liên quan đến NBC mõi khi bán, cho… đều kéo đủ 3 chủ nhà ra công chứng mới làm thủ tục được. Tuy các chủ nhà khi chúng tôi gặp đều quả quyết rằng nếu có giao dịch thì sẵn sàng đi với nhau để làm thủ tục, nhưng một quan chức huyện Nhà Bè tiết lộ, đã xảy ra một trường hợp giằng co, tranh chấp rồi kéo nhau ra tòa, mới xử xong.
 
Đấy chỉ là phần nhà, còn chuyện sinh sống thì khá phức tạp. Đơn cử, mặc dù biết số nhà nhưng tìm cho ra lại là chuyện khác. Muốn vào khu NBC này có hai địa chỉ, một địa chỉ thuận lợi nhất có tấm bảng ghi rõ hẳn hoi cắm đầu hẻm là “hẻm 1491” song trên giấy tờ lại ghi là hẻm 1465.
 
Đáng nói, chỉ ngần ấy nóc nhà nhưng có nhiều số nhà “xẹt” dài lê thê, chẳng hạn về một căn NBC đang có người ở được ghi địa chỉ: 1465/44/11/5/4. Mặc dù là khu dân cư mới xây, nhưng không phải hiện đại nên dây điện kéo chằng chịt phía trước nhà. Một người dân ở đây chia sẻ, ở đông đúc nhưng không có sân chơi cho trẻ em, ban đầu thấy có công viên hẳn hoi nhưng bây giờ lại thành… nhà ở.
 
Nỗi lo nhất của người dân sinh sống nơi đây là ngập úng. Khi triều cường lên, những dãy NBC không thể đi lại vì nước ngập sâu. “Nước triều cường lên ngập hết nhà. Tôi đang lui cui dọn đồ lên cao, bỗng dưng thấy ngứa ngứa dưới chân, dỡ chân lên xem thì rụng rời hết tay chân vì nhìn thấy con đỉa” - Bà Thủy, một hộ dân có NBC với 4 nhà khác hãi hùng kể lại một đợt triều cường trước Tết âm lịch.
 
Ông Huỳnh Văn Liều cho biết, khi triều cường lên cao gây ngập toàn bộ khu vực, ngoài đường chính Lê Văn Lương thì chân cầu Long Kiển ngập hơn nửa mét, ngập lâu mà rút cũng lâu, khiến giao thông bị tê liệt, làm chết máy toàn bộ các phương tiện đi lại như xe gắn máy, thậm chí cả ô tô. Đáng sợ hơn là “hẻm 1508 còn có tệ nạn ma túy.